Jak rozpoznać osobowość autodestrukcyjną?

Jolka chodząc na imprezy upijała się do nieprzytomności, pod wpływem alkoholu cięła ręce, nogi i brzuch, kłóciła się z rodziną i chłopakiem, który swoją drogą wydawał się tym, który w tym jej szaleństwie ją nakręcał. Jej problemem jest osobowość autodestrukcyjna.

Czym jest osobowość autodestrukcyjna?

Cechą osobowości autodestrukcyjnej jest kierowanie agresji na samego siebie. Osoby nią obdarzone podejmują działania w skutkach szkodliwe dla nich samych. Powodem takiego stanu rzeczy są ogromne pokłady tłumionego gniewu, który skierowany jest na kogoś innego niż "ja", jednak z jakiś powodów jego wyrzucenie z siebie jest niemożliwe. Bywa, że osobą, która wywołuje takie emocje i uczucia jest ktoś bliski, a ten który je przeżywa w strachu przed konsekwencjami ich wyrażenia, gryzie się w język i cierpi w środku. Jednak ten gniew upust znaleźć musi i jest kierowany na siebie samego, właśnie dlatego osoby z osobowością autodestrukcyjną traktują siebie samego jako swojego największego wroga.

Jakie są cechy osobowości autodestrukcyjnej?

Żeby zrozumieć pęd do autodestrukcji u osób obdarzonych tym typem osobowości trzeba najpierw poznać ich myśli. Dewaluują siebie i swoje osiągnięcia, wmawiają sobie, że nic im się nie uda, nic nie osiągną i w ten sposób napędzają samospełniającą się przepowiednię. Nawet, jeśli coś im się uda, nie są w stanie cieszyć się z rezultatu i umniejszają swoim sukcesom. Takie osoby same szukają sobie problemów - wchodzą w polemikę czy dyskusję z chęcią wyrażenia przeciwstawnej opinii i bynajmniej nie dlatego, że faktycznie ją odczuwają, ale po to by zalała je fala poczucia winy, która z pewnością pojawi się w momencie, gdy padnie o kilka słów za dużo.

Co więcej, u osób z osobowością autodestrukcyjną działa mechanizm samoutrudniania - podświadomie zapominają o ważnych spotkaniach, co służy obwinianiu siebie. Jednocześnie poświęcają się na rzecz innych, przedkładają swoje potrzeby nad cudze i sprawiają wrażenie "służebnic" czy "służebników". Robią dla innych rzeczy, których nie robią nawet dla siebie. Oczywiście idzie to w parze z brakiem asertywności, bo gdyby te osoby potrafiły mówić o tym, czego potrzebują, połowa ich problemów odeszłaby w niepamięć.

Cechy tego modelu osobowości przejawiają się także w podejściu do swojego ciała. Osobowość autodestrukcyjna wywołuje zaburzenia odżywiania, które - jakby nie patrzeć - są sposobem na wyrządzenie krzywdy samemu sobie. Mogą iść w dwie strony - zajadania problemów lub kompletnego braku apetytu. Podobnie można wyjaśnić w ich przypadku uzależnienia, samookaleczanie czy wyrywanie włosów. Można podciągnąć tutaj również tatuowanie i piercing.

Autodestrukcja musi też wychodzić w związkach. Jeśli myśli się o sobie samym w kategoriach osoby, która nie zasługuje na miłość, ciepło i pochwałę, ciężko wejść w zdrowy związek z drugim człowiekiem. Zamiast tego niszczy się wszelkie pozytywne uczucia, które ktoś okazuje. Autodestruktor nie potrafi ich przyjąć, a nawet ich tolerować. Jeśli sprawy w relacji idą prawidłowo, czuje się nieswojo i zaczyna zachowywać się tak, by druga osoba zmieniła do niego nastawienie - jest kapryśny, obsesyjny i zaczyna źle traktować partnera. Robi to podświadomie, by tę relację unicestwić. Wtedy wraca do samotności i bólu,  do których jest już przyzwyczajony.

Chęć zniszczenia relacji odnosi się tutaj nie tylko do związków, ale i jakichkolwiek znajomości. Przejawia się to w niechęci obcowania z innymi oraz oddalaniu od ludzi. Jednocześnie takie osoby rozwijają w sobie cechy, o których mowa była już wyżej np. kłótliwość, które pomagają im w utrudnianiu sobie relacji interpersonalnych.

Jak wyleczyć osobowość autodestrukcyjną?

Pierwszy krok będzie tu jednakowy jak przy innych zaburzeniach osobowości - mianowicie uświadomienie sobie swojego problemu. Następnie konieczna jest praca nad sobą pod okiem specjalisty. Terapia jest skupiona na podnoszeniu samooceny i nauce traktowania siebie z życzliwością. Nie obejdzie się bez analizy swoich myśli, emocji i zachowań. Przy czym praca nad emocjami obejmuje także naukę ich rozpoznawania i wyrażania. To wszystko musi iść także w parze z treningiem uważności i tutaj warto sięgnąć po mindfulness czy trening relaksacyjny.