Kompensacja, unik czy uległość wobec schematu? Jaki rodzaj radzenia sobie z utartym wzorcem zachowania stosujesz?

Jak radzimy sobie ze schematem, style zachowań

Redakcja Lumine • 31.07.2020

W momencie uaktywnienia się schematu możemy zachować się odpowiednio do stylu w jakim sobie z nim radzimy. Wyróżnić możemy trzy style radzenia sobie w odpowiedzi na aktywny schemat.

Uleganie schematowi

To pasywne poddanie się działaniu schematu. Akceptujemy i przyjmujemy jako niepodważalną prawdę nasze przekonania jakie daje nam wzorzec schematu. A nasze działania utwierdzają nas w nim, niosąc nam ból i cierpienie. Przykład: Jeśli uważam, że jestem nieudacznikiem – działam i zachowuje się jak osoba z brakiem kompetencji. Ograniczam siebie, swój rozwój i umniejszam swoje osiągnięcia.

o schematach piszemy tu: Czym są schematy w naszym życiu ?

uleganie schematom

Unikanie schematu

Tu pole do działania mają trzy rodzaje unikania schematu:

Unikanie poznawcze- pojawia się gdy nasze działania skupiamy na unikaniu i izolacji od niepokojących nas myśli. Najczęściej nasze działania mogą być zamierzone lub zupełnie nieświadome. Często zdarza się, że wypieramy i zapominamy traumatyczne wydarzenia i myśli, które mogą przywoływać negatywne emocje. Odpychanie stanów emocjonalnych związanych ze schematem prowadzi nie rzadko do uzależnień od alkoholu, nieodpowiednich zachowań seksualnych, zaburzeń jedzenia. A cała energia koncentruje się na unikaniu sytuacji mogących aktywować schemat i emocje z nim związane. Przykład: Dzieci wykorzystywane seksualnie wymazują z pamięci traumatyczne zdarzenie i wspomnienie z nim związane.

Unikanie emocjonalne- polega na blokowaniu uczuć i emocji dotyczących zdarzenia które aktywuje schemat. Przykład: mąż stosuje wobec żony przemoc słowną, tu uczucia związane z przemocą blokowane są i zamiast reagować złością, żona blokując prawdziwe uczucia twierdzi, że sprawia jej to jedynie przykrość.

Unikanie behawioralne - wszelakie starania uniknięcia sytuacji prowadzącej do aktywowania schematu. Przykład: schemat izolacja społeczna – unikanie spotkań oraz poszukanie pracy nie wymagającej kontaktu z ludźmi.

kompensacja schematu

Nadmierna kompensacja schematu

Tu nasze działanie opiera się na walce ze schematem działając przeciwstawnie do niego. Wszelkie zachowania są przeciwieństwem tego małego skrzywdzonego dziecka, które przez niezaspokojone potrzeby wykształciło schemat. I tak gdy mówiono nam że nie jesteśmy silni za wszelka cenę będziemy udowadniać że jest odwrotnie. Gdy pokazywano nam bezwartościowość, dążymy do perfekcji. I o ile przeciwstawianie się schematom służy niejako uzdrowieniu, to istnieje niebezpieczeństwo braku kontroli w kompensacji. I tak z dziecka ze schematem deprywacji emocjonalnej, gdzie prośba o uwagę i emocjonalne wsparcie jest jak najbardziej pożądana próbą naprawy negatywnego wzorca postepowania. Tak roszczeniowość i skupienie na sobie uwagi, że wszystko mi się należy to zdecydowanie za dużo. I nie daje nam możliwości uwolnienia się od schematu w jakim trwamy. Kompensacja schematu pozwala nam na zminimalizowanie odczuwanego bólu, negatywnych uczuć związanych z postrzeganiem siebie czy reakcji otoczenia. Niestety w rzeczywistości służy to jedynie maskowaniu prawdziwego ja i zagłuszanie emocji i uczuć. Prowadzi do bycia nieszczęśliwym we własnej skórze, wzmaga izolację oraz umiejętność tworzenia trwałych związków czy zdrowych relacji międzyludzkich. Dążąc do perfekcji napotykamy porażki a nadmierna kompensacja i będące jej podstawa schematy tylko umacniają swoją pozycję w przypadku nie sprawdzenia się i nasze uczucia i emocje są silniejsze i bardziej niszczące.

Mechanizm działania schematu poznasz w artykule: Schematy i mechanizmy ich działania

Schematy pomimo, że powstają w podobny sposób niosą za sobą różne style radzenia sobie z emocjami i uczuciami. W dużej mierze odgrywa tu rolę nasz temperament. Gdy jesteśmy bardziej osoba pasywna z większym prawdopodobieństwem przyjmiemy sposób unikania schematu. Będąc osoba o temperamencie bardziej dominującym i agresywnym przyjmiemy nadmierna kompensacje jako sposób radzenia sobie z emocjami fundowanymi przez schemat.

Schematy jako silne i trwałe nasze wzorce zachowań są trudne do zmiany i terapia schematów, praca nad wyłapywaniem ich i zmianą swoich przekonań i interpretacji jest pracą długofalową i wymagającą. Jednak skuteczną i przynoszącą rezultaty. A nasze wyuczone sposoby na radzenie sobie ze schematem często prowadzi do wzmacniania ich a nie uwolnienia z tych pułapek, które sami na siebie zastawiamy.

schematy wzorce zachowań emocje terapia terapia schematów

Zdjęcia:

Photo by Morning Brew on Unsplash

Photo by Eric Ward on Unsplash

Zdjęcie: frank mckenna na Unsplash