Jak radzimy sobie ze schematem, style zachowań

Uleganie schematowi

 To pasywne poddanie się działaniu schematu. Akceptujemy i przyjmujemy jako niepodważalną prawdę nasze przekonania jakie daje nam wzorzec schematu. A nasze działania utwierdzają nas w nim, niosąc nam ból i cierpienie. Przykład: Jeśli uważam, że jestem nieudacznikiem – działam i zachowuje się jak osoba z brakiem kompetencji. Ograniczam siebie, swój rozwój i umniejszam swoje osiągnięcia.

o schematach piszemy tu: Czym są schematy w naszym życiu ?

Unikanie schematu

Tu pole do działania mają trzy rodzaje unikania schematu:

Unikanie poznawcze- pojawia się gdy nasze działania skupiamy na unikaniu i izolacji od niepokojących nas myśli. Najczęściej nasze działania mogą być zamierzone lub zupełnie nieświadome. Często zdarza się, że wypieramy i zapominamy traumatyczne wydarzenia i myśli, które mogą przywoływać negatywne emocje. Odpychanie stanów emocjonalnych związanych ze schematem prowadzi nie rzadko do uzależnień od alkoholu, nieodpowiednich zachowań seksualnych, zaburzeń jedzenia. A cała energia koncentruje się na unikaniu sytuacji mogących aktywować schemat i emocje z nim związane. Przykład: Dzieci wykorzystywane seksualnie wymazują z pamięci traumatyczne zdarzenie i wspomnienie z nim związane.

Unikanie emocjonalne- polega na blokowaniu uczuć i emocji dotyczących zdarzenia które aktywuje schemat. Przykład: mąż stosuje wobec żony przemoc słowną, tu uczucia związane z przemocą blokowane są i zamiast reagować złością, żona blokując prawdziwe uczucia twierdzi, że sprawia jej to jedynie przykrość.

Unikanie behawioralne - wszelakie starania uniknięcia sytuacji prowadzącej do aktywowania schematu. Przykład: schemat izolacja społeczna – unikanie spotkań oraz poszukanie pracy nie wymagającej kontaktu z ludźmi.

Nadmierna kompensacja schematu

Tu nasze działanie opiera się na walce ze schematem działając przeciwstawnie do niego. Wszelkie zachowania są przeciwieństwem tego małego skrzywdzonego dziecka, które przez niezaspokojone potrzeby wykształciło schemat. I tak gdy mówiono nam że nie jesteśmy silni za wszelka cenę będziemy udowadniać że jest odwrotnie. Gdy pokazywano nam bezwartościowość, dążymy do perfekcji. I o ile przeciwstawianie się schematom służy niejako uzdrowieniu, to istnieje niebezpieczeństwo braku kontroli w kompensacji. I tak z dziecka ze schematem deprywacji emocjonalnej, gdzie prośba o uwagę i emocjonalne wsparcie jest jak najbardziej pożądana próbą naprawy negatywnego wzorca postepowania. Tak roszczeniowość i skupienie na sobie uwagi, że wszystko mi się należy to zdecydowanie za dużo. I nie daje nam możliwości uwolnienia się od schematu w jakim trwamy. Kompensacja schematu pozwala nam na zminimalizowanie odczuwanego bólu, negatywnych uczuć związanych z postrzeganiem siebie czy reakcji otoczenia. Niestety w rzeczywistości służy to jedynie maskowaniu prawdziwego ja i zagłuszanie emocji i uczuć. Prowadzi do bycia nieszczęśliwym we własnej skórze, wzmaga izolację oraz umiejętność tworzenia trwałych związków czy zdrowych relacji międzyludzkich. Dążąc do perfekcji napotykamy porażki a nadmierna kompensacja i będące jej podstawa schematy tylko umacniają swoją pozycję w przypadku nie sprawdzenia się i nasze uczucia i emocje są silniejsze i bardziej niszczące.

Mechanizm działania schematu poznasz w artykule: Schematy i mechanizmy ich działania

Schematy pomimo, że powstają w podobny sposób niosą za sobą różne style radzenia sobie z emocjami i uczuciami. W dużej mierze odgrywa tu rolę nasz temperament. Gdy jesteśmy bardziej osoba pasywna z większym prawdopodobieństwem przyjmiemy sposób unikania schematu. Będąc osoba o temperamencie bardziej dominującym i agresywnym przyjmiemy nadmierna kompensacje jako sposób radzenia sobie z emocjami fundowanymi przez schemat.

Schematy jako silne i trwałe nasze wzorce zachowań są trudne do zmiany i terapia schematów, praca nad wyłapywaniem ich i zmianą swoich przekonań i interpretacji jest pracą długofalową i wymagającą. Jednak skuteczną i przynoszącą rezultaty. A nasze wyuczone sposoby na radzenie sobie ze schematem często prowadzi do wzmacniania ich a nie uwolnienia z tych pułapek, które sami na siebie zastawiamy.