Toksyczni rodzice - jak ich poznać i jak się od nich uwolnić?

Redakcja Lumine • 18.09.2020

Toksyczność w rodzinie to nie tylko alkoholizm czy przemoc, może ukrywać się pod maską nadmiernej kontroli, manipulacji, szantażowania i ograniczania swobody.

Termin "toksyczni rodzice" stworzyła Susan Forward, która w swojej książce dokładnie o takim tytule, opisuje, jak zachowania rodziców odciskają piętno na ich dzieciach. Nie trzeba daleko szukać, by zobaczyć, że niestety większość rodzin do idealnych nie należy. Problemy z pewnością siebie, z budowaniem zdrowych związków, rozwiązywaniem problemów i stawianiem czoła przeciwnościom losu - oto wierzchołek góry lodowej zbudowanej z tego, co toksyczni rodzice przekazują swoim pociechom. A żeby zasłużyli na to miano, wcale nie muszą borykać się z uzależnieniem czy stosować przemoc fizyczną. Mogą posługiwać się krytyką, kontrolną, manipulacją, szantażem, zaniedbywaniem, dystansem czy deprecjonowaniem.

Toksyczni rodzice - jak ich poznać i jak się od nich uwolnić

Rodzaje toksycznych rodziców

Po tym krótkim wprowadzeniu chyba widzisz, że z pozoru zdrowa rodzina może wychować obarczone problemami emocjonalnymi dziecko. Bo wcale nie trzeba grubej przemocy, by podcinać skrzydła i wtłaczać do głowy wychowankowi, że do niczego się nie nadaje. Jakimi zachowaniami rodzice "niszczą" swojego potomka?

Rywalizacja - rodzic nie potrafi cieszyć się z sukcesów dziecka, wprost przeciwnie bierze z nim udział w wyścigach i chce być lepszy od niego.

Przemoc słowna - obelgi, wzbudzanie poczucia winy, wypominanie czy wyśmiewanie sprawiają, że w dziecku rodzą się uczucia bycia gorszym i odpowiedzialnym za całe zło świata, w którym żyje.

Perfekcjonizm - potężna broń, która odbiera prawo do błędu i sprawia, że wychowanek nigdy nie czuje się wystarczająco dobry. Niezależnie od oceny, którą przyniesie, w oczach rodziców nigdy nie zasłuży na pochwałę.

Pasywność - czyli bierność rodzica i brak reakcji na krzywdę i złe samopoczucie dziecka.

Niedojrzałość - tacy rodzice obarczają dziecko swoimi obowiązkami - domowymi czy wobec młodszego rodzeństwa. Wówczas wychowanek wchodzi w rolę dorosłego i zaczyna opiekować się domem.

Nadmierna kontrola - presja, szpiegowanie, brak poszanowania dla prywatności to tylko niektóre zachowania świadczące o nadmiernej kontroli. Pod pozorem troski taki rodzic ogranicza swobodę potomka i nie pozwala mu w osiągnięciu samodzielności.

Uzależnienie od siebie - tacy rodzice zalewają dziecko miłością i nie powstrzymują się od szantażu. Grożą, że się pochorują, gdy potomek ich zostawi i skutecznie uniemożliwiają mu usamodzielnienie się.

Oczywiście do repertuaru toksycznych zachowań należy doliczyć uzależnienia, przemoc fizyczną i seksualną. My jednak skupiliśmy się na mniej oczywistych scenariuszach, które negatywnie obijają sie na życiu dziecka.

Rodzaje toksycznych rodziców

Konsekwencje wychowania przez toksycznych rodziców

Co dzieje się z dzieckiem, które wychowują rodzice przejawiający wyżej wymienione zachowania? Dorasta w atmosferze dezorientacji, co przekłada się na jego charakter - ma problemy z samooceną i emocjami. Nie nabywa pozytywnych wzorców, co utrudnia mu budowanie zdrowych relacji we własnym życiu. Ma problemy z samodzielnością, ale i cierpi na różne zaburzenia psychiczne jak depresja czy lęki. Mogą pojawiać się także poczucie winy, samotności czy myśli samobójcze.

Wychowanie w takiej atmosferze odociska piętno na życiu dziecka i jeśli chce się ono od niego uwolnić, powinno trafić do gabinetu specjalisty.

Konsekwencje wychowania przez toksycznych rodziców