Toksyczni rodzice - jak ich poznać i jak się od nich uwolnić?
Toksyczność w rodzinie to nie tylko alkoholizm czy przemoc, może ukrywać się pod maską nadmiernej kontroli, manipulacji, szantażowania i ograniczania swobody.
Termin "toksyczni rodzice" stworzyła Susan Forward, która w swojej książce dokładnie o takim tytule, opisuje, jak zachowania rodziców odciskają piętno na ich dzieciach. Nie trzeba daleko szukać, by zobaczyć, że niestety większość rodzin do idealnych nie należy. Problemy z pewnością siebie, z budowaniem zdrowych związków, rozwiązywaniem problemów i stawianiem czoła przeciwnościom losu - oto wierzchołek góry lodowej zbudowanej z tego, co toksyczni rodzice przekazują swoim pociechom. A żeby zasłużyli na to miano, wcale nie muszą borykać się z uzależnieniem czy stosować przemoc fizyczną. Mogą posługiwać się krytyką, kontrolną, manipulacją, szantażem, zaniedbywaniem, dystansem czy deprecjonowaniem.
Rodzaje toksycznych rodziców
Po tym krótkim wprowadzeniu chyba widzisz, że z pozoru zdrowa rodzina może wychować obarczone problemami emocjonalnymi dziecko. Bo wcale nie trzeba grubej przemocy, by podcinać skrzydła i wtłaczać do głowy wychowankowi, że do niczego się nie nadaje. Jakimi zachowaniami rodzice "niszczą" swojego potomka?
Rywalizacja - rodzic nie potrafi cieszyć się z sukcesów dziecka, wprost przeciwnie bierze z nim udział w wyścigach i chce być lepszy od niego.
Przemoc słowna - obelgi, wzbudzanie poczucia winy, wypominanie czy wyśmiewanie sprawiają, że w dziecku rodzą się uczucia bycia gorszym i odpowiedzialnym za całe zło świata, w którym żyje.
Perfekcjonizm - potężna broń, która odbiera prawo do błędu i sprawia, że wychowanek nigdy nie czuje się wystarczająco dobry. Niezależnie od oceny, którą przyniesie, w oczach rodziców nigdy nie zasłuży na pochwałę.
Pasywność - czyli bierność rodzica i brak reakcji na krzywdę i złe samopoczucie dziecka.
Niedojrzałość - tacy rodzice obarczają dziecko swoimi obowiązkami - domowymi czy wobec młodszego rodzeństwa. Wówczas wychowanek wchodzi w rolę dorosłego i zaczyna opiekować się domem.
Nadmierna kontrola - presja, szpiegowanie, brak poszanowania dla prywatności to tylko niektóre zachowania świadczące o nadmiernej kontroli. Pod pozorem troski taki rodzic ogranicza swobodę potomka i nie pozwala mu w osiągnięciu samodzielności.
Uzależnienie od siebie - tacy rodzice zalewają dziecko miłością i nie powstrzymują się od szantażu. Grożą, że się pochorują, gdy potomek ich zostawi i skutecznie uniemożliwiają mu usamodzielnienie się.
Oczywiście do repertuaru toksycznych zachowań należy doliczyć uzależnienia, przemoc fizyczną i seksualną. My jednak skupiliśmy się na mniej oczywistych scenariuszach, które negatywnie obijają sie na życiu dziecka.
Konsekwencje wychowania przez toksycznych rodziców
Co dzieje się z dzieckiem, które wychowują rodzice przejawiający wyżej wymienione zachowania? Dorasta w atmosferze dezorientacji, co przekłada się na jego charakter - ma problemy z samooceną i emocjami. Nie nabywa pozytywnych wzorców, co utrudnia mu budowanie zdrowych relacji we własnym życiu. Ma problemy z samodzielnością, ale i cierpi na różne zaburzenia psychiczne jak depresja czy lęki. Mogą pojawiać się także poczucie winy, samotności czy myśli samobójcze.
Wychowanie w takiej atmosferze odociska piętno na życiu dziecka i jeśli chce się ono od niego uwolnić, powinno trafić do gabinetu specjalisty.
Photo by Kelly Sikkema on Unsplash
Photo by Sai De Silva on Unsplash
Photo by Johann Walter Bantz on Unsplash
Photo by Benjamin Manley on Unsplash