Nerwica lękowa u dzieci i młodzieży. Jakie zachowania powinny niepokoić rodziców?
Przeanalizowaliśmy ostatnio temat nerwic u dzieci i młodzieży, dzisiaj zawężamy temat do nerwicy lękowej. Jak poznać, że cierpi na nią dziecko i jak odróżnić lęk od strachu?
Zaburzenia lękowe dotykają nie tylko dorosłych. W kategorii zaburzeń emocjonalnych w okresie dojrzewania uplasowały się one na drugiej pozycji, zaraz po ADHD i zaburzeniach zachowania. Jest jednak i dobra informacja - trudności związane z lękiem można opanować z pomocą odpowiedniego leczenia.
Nerwica lękowa u dzieci i młodzieży - objawy
W rozpoznaniu problemów z lękiem u dzieci i młodzieży bardzo ważne jest odróżnienie go od strachu. Strach jest bardzo silnym uczuciem, które skłania do walki przed określonym obiektem i mobilizuje wszystkie siły do starcia. Lęk natomiast jest stanem niepokoju, który w przeciwieństwie do strachu, nie jest chwilowy, a trwały. Lęk u najmłodszych dotyczy sytuacji, w której się znaleźli.
Jak rozróżnić te dwa pojęcia w praktyce? Wyobraź sobie dziecko bojące się pająka - odczuwa strach. Natomiast, jeśli niepokoi się utratą rodzica i wszystkiego, co potencjalnie może mieć miejsce w jego życiu, mówimy o lęku.
Zobacz: Nerwica u dzieci - jak ją poznać i jak pokonać?
Gdy już wiesz, że problem Twojego dziecka związany jest z odczuwanym przez niego lękiem, zwróć uwagę na występowanie innych objawów jak biegunka, trudności z oddychaniem czy nadmierne pocenie i powiąż je z okolicznościami, w których się pojawiły. Może była to winda? Lęk, który pojawia się w momencie kontaktu z danym obiektem może być oznaką fobii specyficznej.
Dodajmy, że lęk w życiu małych dzieci jest normalny, jednak z wiekiem powinien samoistnie przechodzić np. lęk przed nieznajomymi, ciemnością czy rozstaniem z rodzicami. Problem pojawia się wówczas, gdy problem nie znika wraz z osiągnięciem kolejnego etapu w rozwoju.
Nerwica lękowa może przybrać również postać lęku separacyjnego czy zespołu lęku uogólnionego.
Lęk separacyjny – objawy
W przypadku lęku separacyjnego, który jest najczęściej występującym zaburzeniem lękowym u dzieci i młodzieży, pojawia się on w momencie podjęcia nauki w szkole. Dla wielu dzieci jest to moment pierwszego dłuższego rozstania z rodzicami i konieczność dopasowania się do nowych zasad i oczekiwań otoczenia.
Jak rozpoznać lęk separacyjny? Rodziców powinny zaniepokoić długotrwałe (trwające dłużej niż 4 tygodnie) stany obniżonego nastroju u dziecka związane z zachowaniami jak:
- martwienie się o to, czy zostanie odebrane przez rodzica ze szkoły,
- lęk przed tym, że zostanie zabrane przez obce osoby i skrzywdzone,
- odmowa wyjścia do szkoły,
- trudności z zasypianiem i snem,
- objawy psychosomatyczne pojawiające się przy rozstaniu z opiekunem,
- ataki złości, gniewu i furii.
Lęk społeczny u dzieci i młodzieży – objawy
Lęk społeczny u dzieci i młodzieży przyjmuje postać nawracającego lęku, któremu towarzyszy unikanie innych osób. Stan ten musi utrzymywać się ponad 4 tygodnie i pojawić się przed 6. rokiem życia. Jego objawami są zachowania, jak:
- unikanie nowych osób,
- nieśmiałość i zakłopotanie nieadekwatne do sytuacji,
- brak nawiązywania relacji z otoczeniem przy poprawnych relacjach z rodziną.
Lęk uogólniony u dzieci i młodzieży – objawy
Jak rozpoznać lęk uogólniony u dzieci i młodzieży? Alarmem powinno być trwające wiele miesięcy umartwianie się dziecka połączone z niepokojem oraz objawami psychosomatycznymi jak zmęczenie, bezsenność, problemy żołądkowe, trudności z oddychaniem i sztywność mięśni. Zachowania, które powinny być sygnałem dla rodzica to:
- nieracjonalne i trwające minimum pół roku obawy dotyczące różnych sfer życia,
- niemożność zapanowania nad umartwianiem się, prowadząca do napięcia nerwowego i problemów z koncentracją,
- występowanie lęku w co najmniej dwóch ważnych obszarach np. domu i w szkole.
Nerwica lękowa u dzieci i młodzieży - przyczyny
Skąd u dzieci i młodzieży bierze się nerwica lękowa? Najczęściej zaburzenie jest wynikiem nałożenia się na siebie kilku aspektów jak genetyka, warunki środowiskowe (najważniejsze to zaspokajanie podstawowych potrzeb dziecka i styl wychowawczy rodziców, traumy i konflikty w rodzinie). Te ostatnie są przedmiotem wywiadu, który przeprowadza specjalista zaraz po tym, gdy ma styczność z młodym pacjentem.
Zobacz: 6 naturalnych metod leczenia stanów lękowych
Nerwica lękowa u dzieci i młodzieży - leczenie
Jeśli rodzic zaobserwuje u dziecka, któreś z wymienionych wyżej objawów, koniecznie powinien zgłosić się do specjalisty, który przeprowadzi wywiad środowiskowy oraz zaproponuje adekwatną formę terapii. W przypadku zaburzeń lękowych może to być psychoedukacja rodziców (np. obejmująca sposoby zaspokajania potrzeb dziecka, w przypadku, gdy nie są one spełniane w sposób właściwy). Metoda ta stosowana jest także do uświadomienia rodzicom ich postaw wychowawczych wobec dziecka i ich przełożeniu na jego samopoczucie. Z metodami zaczerpniętymi z terapii poznawczo-behawioralnej można wygasić lub oswoić lęk, a nauka metod relaksacji może pomóc w jego redukcji. W przypadku problemów z dziećmi powyżej 10. roku życia, skuteczna może okazać się terapia rodzinna.
Photo by Katherine Chase on Unsplash
Photo by Davor Denkovski on Unsplash
Photo by Sandra Molina on Unsplash
Photo by Joseph Gonzalez on Unsplash