Nerwica lękowa u dzieci i młodzieży. Jakie zachowania powinny niepokoić rodziców?

Zaburzenia lękowe dotykają nie tylko dorosłych. W kategorii zaburzeń emocjonalnych w okresie dojrzewania uplasowały się one na drugiej pozycji, zaraz po ADHD i zaburzeniach zachowania. Jest jednak i dobra informacja - trudności związane z lękiem można opanować z pomocą odpowiedniego leczenia.

Nerwica lękowa u dzieci i młodzieży - objawy

W rozpoznaniu problemów z lękiem u dzieci i młodzieży bardzo ważne jest odróżnienie go od strachu. Strach jest bardzo silnym uczuciem, które skłania do walki przed określonym obiektem i mobilizuje wszystkie siły do starcia. Lęk natomiast jest stanem niepokoju, który w przeciwieństwie do strachu, nie jest chwilowy, a trwały. Lęk u najmłodszych dotyczy sytuacji, w której się znaleźli.

Jak rozróżnić te dwa pojęcia w praktyce? Wyobraź sobie dziecko bojące się pająka - odczuwa strach. Natomiast, jeśli niepokoi się utratą rodzica i wszystkiego, co potencjalnie może mieć miejsce w jego życiu, mówimy o lęku.

Zobacz: Nerwica u dzieci - jak ją poznać i jak pokonać?

Gdy już wiesz, że problem Twojego dziecka związany jest z odczuwanym przez niego lękiem, zwróć uwagę na występowanie innych objawów jak biegunka, trudności z oddychaniem czy nadmierne pocenie i powiąż je z okolicznościami, w których się pojawiły. Może była to winda? Lęk, który pojawia się w momencie kontaktu z danym obiektem może być oznaką fobii specyficznej.

Dodajmy, że lęk w życiu małych dzieci jest normalny, jednak z wiekiem powinien samoistnie przechodzić np. lęk przed nieznajomymi, ciemnością czy rozstaniem z rodzicami. Problem pojawia się wówczas, gdy problem nie znika wraz z osiągnięciem kolejnego etapu w rozwoju.

Nerwica lękowa może przybrać również postać lęku separacyjnego czy zespołu lęku uogólnionego.

Lęk separacyjny – objawy

W przypadku lęku separacyjnego, który jest najczęściej występującym zaburzeniem lękowym u dzieci i młodzieży, pojawia się on w momencie podjęcia nauki w szkole. Dla wielu dzieci jest to moment pierwszego dłuższego rozstania z rodzicami i konieczność dopasowania się do nowych zasad i oczekiwań otoczenia.

Jak rozpoznać lęk separacyjny? Rodziców powinny zaniepokoić długotrwałe (trwające dłużej niż 4 tygodnie) stany obniżonego nastroju u dziecka związane z zachowaniami jak:

- martwienie się o to, czy zostanie odebrane przez rodzica ze szkoły,

- lęk przed tym, że zostanie zabrane przez obce osoby i skrzywdzone,

- odmowa wyjścia do szkoły,

- trudności z zasypianiem i snem,

- objawy psychosomatyczne pojawiające się przy rozstaniu z opiekunem,

- ataki złości, gniewu i furii.

Lęk społeczny u dzieci i młodzieży – objawy

Lęk społeczny u dzieci i młodzieży przyjmuje postać nawracającego lęku, któremu towarzyszy unikanie innych osób. Stan ten musi utrzymywać się ponad 4 tygodnie i pojawić się przed 6. rokiem życia. Jego objawami są zachowania, jak:

- unikanie nowych osób,

- nieśmiałość i zakłopotanie nieadekwatne do sytuacji,

- brak nawiązywania relacji z otoczeniem przy poprawnych relacjach z rodziną.

Lęk uogólniony u dzieci i młodzieży – objawy

Jak rozpoznać lęk uogólniony u dzieci i młodzieży? Alarmem powinno być trwające wiele miesięcy umartwianie się dziecka połączone z niepokojem oraz objawami psychosomatycznymi jak zmęczenie, bezsenność, problemy żołądkowe, trudności z oddychaniem i sztywność mięśni. Zachowania, które powinny być sygnałem dla rodzica to:

- nieracjonalne i trwające minimum pół roku obawy dotyczące różnych sfer życia,

- niemożność zapanowania nad umartwianiem się, prowadząca do napięcia nerwowego i problemów z koncentracją,

- występowanie lęku w co najmniej dwóch ważnych obszarach np. domu i w szkole.

Nerwica lękowa u dzieci i młodzieży - przyczyny

Skąd u dzieci i młodzieży bierze się nerwica lękowa? Najczęściej zaburzenie jest wynikiem nałożenia się na siebie kilku aspektów jak genetyka, warunki środowiskowe (najważniejsze to zaspokajanie podstawowych potrzeb dziecka i styl wychowawczy rodziców, traumy i konflikty w rodzinie). Te ostatnie są przedmiotem wywiadu, który przeprowadza specjalista zaraz po tym, gdy ma styczność z młodym pacjentem.

Zobacz: 6 naturalnych metod leczenia stanów lękowych

Nerwica lękowa u dzieci i młodzieży - leczenie

Jeśli rodzic zaobserwuje u dziecka, któreś z wymienionych wyżej objawów, koniecznie powinien zgłosić się do specjalisty, który przeprowadzi wywiad środowiskowy oraz zaproponuje adekwatną formę terapii. W przypadku zaburzeń lękowych może to być psychoedukacja rodziców (np. obejmująca sposoby zaspokajania potrzeb dziecka, w przypadku, gdy nie są one spełniane w sposób właściwy). Metoda ta stosowana jest także do uświadomienia rodzicom ich postaw wychowawczych wobec dziecka i ich przełożeniu na jego samopoczucie. Z metodami zaczerpniętymi z terapii poznawczo-behawioralnej można wygasić lub oswoić lęk, a nauka metod relaksacji może pomóc w jego redukcji. W przypadku problemów z dziećmi powyżej 10. roku życia, skuteczna może okazać się terapia rodzinna.